Herdenking 2025 bouwramp in Antwerpen, Nieuw Zuid
Slachtoffers vragen een minimum aan respect
Vladimir werd zwaargewond bij de instorting en lijdt blijvende schade. “Ik voel me nu nog maar 40% mens. Ik kan me niet laten behandelen, omdat ik te weinig verdien en nog geen cent schadevergoeding heb ontvangen.” Ondertussen hoort hij van collega’s dat er op dezelfde werf nog steeds geen voldoende aandacht aan veiligheid wordt geschonken, zelfs na de grote ramp.
De nabestaanden van de Portugese slachtoffers Antonio, Cristiano en Carlos uitten hun diepe teleurstelling over het gebrek aan vooruitgang. Ze verloren hun zonen, broers en vader tijdens hun werk in België. De instorting was in hun ogen geen spijtig ongeval, maar had vermeden kunnen worden indien alle regels gevolgd waren. Zij eisen gerechtigheid, want pas nadien kan hun rouwproces beginnen. “Elk jaar komen we naar België om onze dierbaren te herdenken. Daarbij zien we de school stelselmatig afgewerkt worden. Na vier jaar is de school af, maar we zien nog steeds geen vooruitgang in het juridisch proces. We staan nog even ver als vier jaar geleden.” Ze hadden na zo’n grote ramp een daadkrachtig optreden verwacht van justitie, de Stad Antwerpen en de betrokken bouwbedrijven, maar werden zwaar teleurgesteld.
De zus van Mihail bracht haar verdriet onder woorden. “Mijn broer is naar België gekomen om zijn ouders en familie te onderhouden. Hij overleed op zijn werk en werd in een kist terug naar huis gebracht. Mijn ouders kunnen het nog steeds niet geloven; ze hopen dat hij niet in de kist lag en nog naar huis zal komen.” De familie en hun advocate vroegen een minimum aan respect voor de slachtoffers en hun nabestaanden: zowel door sneller juridische verantwoordelijken aan te duiden als door de slachtoffers financieel te compenseren, minstens met een voorlopig bedrag.
Tot op heden werd immers geen enkel van de slachtoffers vergoed, ondanks publieke beloften. De meesten onder hen hadden slechts minimale sociale bescherming en worden al jaren aan hun lot overgelaten.
Traag rechtvaardigheidsproces
Advocaat Jan Buelens erkende de terechte kwaadheid en teleurstelling van de slachtoffers.
Hij benadrukte dat het gerechtelijk onderzoek moeizaam verloopt. Het verslag van de gerechtsdeskundige over de oorzaken en verantwoordelijkheden werd al meer dan 1,5 jaar geleden neergelegd. Ook het inspectieverslag van Toezicht Welzijn op het Werk is intussen afgewerkt. Hij dringt erop aan dat de zaak nog dit jaar voor de rechtbank zal komen.
Buelens stelde dat er niet enkel moet worden gekeken naar de technische fout die werd gemaakt, maar ook naar het ruimere veiligheidsprobleem: “Hoe kan het dat een hoofdaannemer niet weet hoeveel onderaannemers er op zijn werf werken? Hoe kan het dat gemelde veiligheidsproblemen niet worden opgevolgd? Hoe kan het dat een overheid geen enkele controle uitoefent op haar eigen bouwwerf?”
Hij wees erop dat er een consortium werd opgericht om de slachtoffers te vergoeden, maar dat ze na vier jaar nog steeds in de kou staan. Dat noch de Stad Antwerpen als opdrachtgever van de bouw,
noch hoofdaannemer Democo iets ondernemen om tegemoet te komen aan de slachtoffers en hun nabestaanden.
Gedicht “Terugkeer”
Ex-stadsdichter Ruth Lasters zal vanaf september lesgeven op de school waar de ramp zich voltrok. Zij schreef een sterk gedicht waarin ze respect vroeg voor bouwvakkers die onze scholen, ziekenhuizen en woningen bouwen. Ze hekelde het feit dat vier jaar na datum er nog steeds geen vergoeding voor de zwaargewonde slachtoffers en de nabestaanden van de dodelijke slachtoffers werd uitbetaald. “Wat heeft dan de grootste constructiefout: het gebouw dat hier staat, of onze maatschappij?”
Een waarschuwing voor de bouwsector
Vakbonden ABVV Bouw en ACV Bouw - Industrie & Energie klaagden de veiligheidsproblematiek aan in de gehele bouwsector.
Maartje De Schutter: “Volgens recente cijfers van FEDRIS heeft een bouwvakker in België bijna zeven keer meer kans om te overlijden op het werk dan een werknemer in alle andere sectoren samen. En dan spreken we nog niet over de ongevallen met blijvende letsels. Als dit voor een andere beroepsgroep het geval zou zijn, zou er algemene verontwaardiging zijn en zouden snel maatregelen volgen. Maar niet in de bouwsector.”
Deze huiveringwekkende cijfers houden geen rekening met slachtoffers onder gedetacheerde werknemers en (schijn)zelfstandigen, die op Antwerpse bouwwerven vaak de meerderheid uitmaken. “De Portugese overledenen Antonio, Cristiano en Carlos staan zelfs niet in de statistieken”.
De vakbonden benadrukten het belang van deze zaak als symbooldossier. Het moet een precedent scheppen voor bedrijven die zich schuldig maken aan wantoestanden bij onderaannemers. “De bouwsector al jaren geleid door een verdienmodel dat kosten afwentelt op werknemers, en in de eerste plaats op de zwaksten, terwijl verantwoordelijken wegkijken.”
Met deze herdenking wilden de vakbonden aandringen op politieke wil om deze sector veiliger te maken, op een charter van de Stad Antwerpen, op actieve controle. Ze riepen justitie op om voor het einde van het jaar de zaak voor de rechtbank te brengen.
Solidaire druk
De talrijke aanwezigen op deze herdenking waren sereen, maar strijdvaardig.
De eisen zijn duidelijk: een onmiddellijke financiële tegemoetkoming voor de slachtoffers en hun families, gerechtigheid via een vlotte juridische procedure, en een plan van actie om de veiligheid in de bouwsector te verbeteren.
